Κάπου στο 2009 είχα γνωρίσει τότε στα 80 του αν δεν κάνω λάθος τον Ηλία Βραχίμη. Τον μεγαλύτερο σε ηλικία ψαροντουφεκά και ίσως τον άνθρωπο με τις περισσότερες ώρες μέσα στο νερό. Λεβεντόγερος, γεμάτος ζωντάνια. Με το παραδοσιακό ψαροντούφεκο του, της σούστας, μου έδειχνε πώς ψάρευε ως και στα δέκα μέτρα. Χωρίς στολή, με μια παραδοσιακή στρογγυλή μάσκα και με βλέμμα ζωής. Οι ιστορίες του για την θάλασσα ίσως να μην μπορούσαν να χωρέσουν σε ένα βιβλίο των 300 σελίδων. Ένας άνθρωπος θρύλος για εμάς του νερού. Σήμερα σε ηλικία 91 ετών κηδεύεται και αφήνει αυτό τον κόσμο. Καλό ταξίδι Ηλία η μνήμη σου θα είναι πάντοτε μαζί μας σε κάθε μας βουτιά.



ΗΛΙΑΣ ΒΡΑΧΙΜΗΣ

64 ΧΡΟΝΙΑ ΨΑΡΟΝΤΟΥΦΕΚΟ

Του Άριστου Αριστείδου


Γνωρίζοντας τον κ. Ηλία Βραχίμη μέσα από τις διάφορες εκδηλώσεις του Ο.Φ.Ε.Κ πραγματικά μου κίνησε το ενδιαφέρον που ένας άνθρωπος τέτοιας ηλικίας βρίσκεται και συμμετέχει σε εκδηλώσεις που σχεδιάζονται και πραγματοποιούνται κυρίως από νεαρά άτομα. Έχοντας κάποιοι θέσει μία ημερομηνία λήξεις για τον ψαροντουφεκά ο κ. Ηλίας σαν ζωντανό παράδειγμα καταρρίπτει αυτές τις φήμες και αποδεικνύει την ανθρώπινη δύναμη και την ζωντάνια που σου χαρίζει η θάλασσα.

Ρωτώντας αριστερά  και δεξιά κατάφερα να συγκεντρώσω λίγες πληροφορίες για το άτομο του. Αυτές οι πληροφορίες όμως το μόνο που κατάφεραν είναι να μεγαλώσουν την περιέργεια μου  και να με υποκινήσουν να τον παρακαλέσω για να μου παραχωρήσει μία συνέντευξη. Πράγμα το οποίο και έγινε γιατί είναι ένας άνθρωπος απλός, ταπεινός και με πολύ αγάπη για το υγρό στοιχείο και το ψάρεμα.


Ο κ. Ηλίας λοιπόν γεννήθηκε το 1929 στον Ασώματο της Κερύνειας. Σε ηλικία 2 ½ χρόνων η οικογένεια του μετακόμισε στη Λευκωσία. Από πολύ νεαρή ηλικία ένιωθε μια ιδιαίτερη έλξη για το νερό και το ψάρεμα και τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε κοντά στα ποτάμια της Λευκωσίας πότε ψαρεύοντας χέλια και πότε προσπαθώντας να μάθει κολύμπι. Το 1943 σε ηλικία δεκατεσσάρων χρόνων έκανε το πρώτο του μπάνιο σε πισίνα στην Λεμεσό όπου από εκεί ξεκίνησε να εξασκείται στο υποβρύχιο κολύμπι.

Σε ηλικία 15 χρόνων καβάλα στο ποδήλατο του και με το πρώτο του ψαροντούφεκο με σούστα στην πλάτη διάσχιζε απόσταση 50-55 μιλιών για να πάει ψάρεμα από την Λευκωσία στο Πογάζι, στην Κερύνεια και άλλες περιοχές της βόρειας Κύπρου. Οι θάλασσες τότε πλούσιες σε αποθέματα ψαριών του έδιναν την ευχαρίστηση να έρχεται σε επαφή με διάφορα είδη ψαριών και πολύ γρήγορα να αρχίσει να διαμορφώνει τις διάφορες τεχνικές του για να τα συλλαμβάνει.

Σε ηλικία 17 χρόνων κατατάχτηκε στον Αγγλικό στρατό όπου και υπηρέτησε για πάνω από 2 ½ χρόνια. Τον είχαν στείλει να υπηρετήσει στην Παλαιστίνη και συγκεκριμένα στην Ναζαρέτ. Μη μπορώντας να εγκαταλείψει το πάθος του για το νερό και το ψάρεμα κατασκεύασε ένα χειροποίητο ψαροντούφεκο και ψάρευε γατόψαρα και άλλα ποταμόψαρο στους ποταμούς της Παλαιστίνης.

Το 1949-50 αποστρατεύτηκε από τον Αγγλικό στρατό αλλά τον εργοδότησαν αυτή την φορά σαν υπάλληλο για να φροντίζει την Λέσχη των Άγγλων αξιωματικών. Εκεί δύο Άγγλοι ψαροντουφεκάδες του χάρισαν το πρώτο ψαροντούφεκο με βέλος (σαΐτα).

Το 1951 ήρθε στην Κύπρο το πρώτο ψαροντούφεκο του αέρα το οποίο και απέκτησε, από εκείνη την χρονιά και μετά εφοδιαζόταν πάντα με τα πιο εξελιγμένα μοντέλα που έφθαναν στο νησί. Το 1959 μετακόμισε στην Λεμεσό όπου και ζει μέχρι σήμερα Για να μοιραστούμε όμως μερικές από τις πολλές εμπειρίες που απέκτησε όλα αυτά τα χρόνια.


Ερ. Κ. Ηλία τι είναι αυτό που σε έσπρωχνε προς την θάλασσα και το ψάρεμα


Απ. Από μικρό παιδί είχα μια έντονη επιθυμία να βρίσκομαι στο νερό. Όταν πρωτομπήκα στην θάλασσα με μάσκα και γνώρισα αυτόν τον όμορφο υποβρύχιο κόσμο δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ τον εαυτό μου μακριά από αυτόν. Όταν είμαι μέσα στο νερό νιώθω άλλος άνθρωπος, ένας πλούσιος άνθρωπος, εκατομμυριούχος, νιώθω ότι όλα όσα χρειάζονται για να με κάνουν ευτυχισμένο βρίσκονται μπροστά μου, κάτω από τα μάτια μου.


Ερ. Έπαιζες ψάρια στα πρώτα σου βήματα με ψαροντούφεκο;

Απ. Ψάρια….; Πολλά και αμέτρητα συναγρίδες, μυλοκόπια, μινέρια, ορφούς δύο –τρις οκάδες ο κάθε ένας. Το ψάρεμα πέρα από ευχαρίστηση και τροφή για την οικογένεια μου σε περιόδους πολύ δύσκολες πολλές φορές με έβγαζε και από οικονομικά αδιέξοδα. Παλιά τα πράγματα ήταν δύσκολα το μεροκάματο το 1959 ήταν 6 λίρες τον μήνα μία οικογένεια τα έβγαζε πέρα πολύ δύσκολα.

Ακόμη σε εποχές που ο εξοπλισμός θεωρείτο πολυτέλεια ο μόνος τρόπος για να αποκτήσω νέο εξοπλισμό ήταν από τα ψάρια και όχι να στερώ την οικογένεια μου.


Ερ. Ποιες ήταν οι αγαπημένες σου περιοχές για ψάρεμα;

Απ. Αγαπημένες περιοχές πολλές, ψάρεψα την Κύπρο από άκρη σε άκρη αλλά η περιοχή που μου χάρισε τις μεγαλύτερες συγκινήσεις είναι το Ακρωτήρι.


Ερ. Μια και μιλάμε για συγκινήσεις πέσμου 2-3 ψαρέματα που σου έμειναν αξέχαστα.

Απ. Τι να πρώτο θυμηθώ, πολλά ψάρια. Μία φορά στο ακρωτήρι έπαιξα ένα μινέρι 39 ½ οκάδες (50,56 κιλά) στο ακρωτήρι έπαιξα πολλά μινέρια 10-12 οκάδες.

(Γελά με το μυαλό του να αναπολεί) Θυμάμαι μία περίπτωση πριν περίπου 27 χρόνια όπου είδα ένα ορφό να μπαίνει σε μία πέτρα. Πλησίασα και έβλεπα την πλάτη του από μία χαραμάδα. Τον έπαιξα και πήγα από την μπροστινή πλευρά της τρύπας για να τον δευτερώσω με την τρίαινα και να τον βγάλω έξω. Σκύβω στην τρύπα τον βλέπω και τον χτυπώ στο κεφάλι, τον βγάζω έξω και διαπιστώνω ότι ο ορφός που κρατώ (13 οκάδες) δεν είναι αυτός που έπαιξα πριν. Τον βάζω στην βάρκα και ξανακατεβαίνω κοιτάζω μέσα στην τρύπα και βλέπω τον ορφό τον χτυπώ στο κεφάλι και τον τραβώ έξω από την τρύπα. Δεν μπορούσα να το πιστέψω έβγαλα ακόμη ένα ορφό 13 οκάδες αλλά δεν ήταν αυτός με την βέργα στην πλάτη. Την Τρίτη φορά που κατέβηκα έπαιξα αυτόν με την βέργα στην πλάτη ήσαν τρις ορφοί του ιδίου μεγέθους 13 οκάδες στην ίδια τρύπα.


Άλλη μία ωραία περιπέτεια που είχα ήταν με ένα σχύλλο 3-3 1/2 μέτρα. Ένας φίλος μου με προειδοποίησε να μην πηγαίνω στην περιοχή του Governor’s Beach για ψάρεμα γιατί οι ψαράδες είδαν ένα σχύλλο 3 3-1/2 μέτρα στην περιοχή. Μάλιστα τους έτρωγε τα ψάρια από τα παραγάδια και τους άφηνε μόνο τα κεφάλια. Εγώ δεν φοβήθηκα και πήγα ψάρεμα στην περιοχή. Μόλις μπήκα στο νερό πάνω από μία μάζα που ήξερα ότι υπήρχαν ψάρια τον είδα από κάτω μου να κινείτε πάνω από την μάζα. Πολλά πράγματα πέρασαν από το μυαλό μου εκείνη την ώρα και ξεκίνησα να κολυμπώ για να απομακρυνθώ και να ψαρέψω σε άλλη  μάζα. Τότε τον είδα να με ακολουθεί από κάτω μου. Είπα από μέσα μου ‘Ηλία ετοιμάσου πρέπει να τον παίξεις’. Υπολόγιζα να τον παίξω πιο πάνω από τα μάτια για να χτυπήσω εγκέφαλο αλλά τελευταία στιγμή άλλαξα γνώμη όταν είδα το κρέας στο κεφάλι του να δονείτε από την κίνηση του γιατί φοβήθηκα μήπως δεν τον πετύχω καλά και ξεψαρίσει. Καταδύθηκα λοιπόν και τον έπαιξα στο σβέρκο και λίγο δεξιά ενώ η σαΐτα βγήκε από τον λαιμό του. Μετά ακολούθησε μία μάχη 45 λεπτών όπου αυτός τραβούσε προς διάφορες κατευθύνσεις και εγώ στην επιφάνεια προσπαθούσα να τον κρατήσω κοντά μου. Σιγά σιγά και ενώ κουραζόταν από την μάχη το βέλος του έκοψε το λαιμό  στην μία πλευρά και βγήκε. Το ψάρι χτυπούσε με μανία στον άμμο δημιουργώντας θολούρα ενώ εγώ ακολουθώντας την θολούρα προσπαθούσα να ξαναοπλίσω για να τον ξαναπαίξω. Δυστυχώς σε κάποια στιγμή χάθηκε από τα μάτια μου, κοίταξα για πολύ ώρα αλλά δεν τον βρήκα. Βγήκα έξω πολύ απογοητευμένος ήθελα πολύ να πιάσω αυτό το ψάρι και να το πάρω στον σύλλογο να τους το δείξω, να το κρεμάσω από ένα γερανό και να σταθώ και εγώ δίπλα του σαν μωρό για μία φωτογραφία.  Ένιωθα όμως καλά γιατί απαλλάχτηκαν οι ψαράδες της περιοχής από το βάσανο και δεν θα με ξαναενοχλούσε ούτε και εμένα στα ψαρέματα μου. Μετά από λίγες μέρες τον έβγαλε η θάλασσα στο Βασιλικό όπου τον βρήκαν οι ψαράδες και τον έκαψαν γιατί είχε βρωμίσει. Με βρήκε ο φίλος και μου το ανάφερε. Μου είπε ‘Ηλία εν εντάξει τον σχύλλο τον έβγαλε η θάλασσα έξω κάποιον πλοίο πρέπει να του έκοψε με την προπέλα τον λαιμό του και ψόφησε’ Γέλασε και του απάντησα ‘ Εν η προπέλα του Βραχίμη που του τον έκοψε’.    


Ερ. Σε τι βάθος ψάρευες ελέυθερο;

Απ. Κατέβαινα μέχρι και τις 15 ορκές (27 μέτρα)


Ερ. Σήμερα πηγαίνεις ψάρεμα.

Απ. Βεβαίως και πάω, μέχρι τα 10-12 μέτρα ψαρεύω άνετα. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου μακριά από την θάλασσα και το ψάρεμα.


Ερ. Εκτός από τα ψάρια που έπαιζες τι άλλο έχει χαραχθεί στην μνήμη σου από την μέχρι τώρα πορεία σου;

Απ. Εικόνες πολλές και πανέμορφες, η θάλασσα μπορεί να σου προσφέρει τόσα ωραία πράγματα που αν δεν τα δεις με τα μάτια σου δεν τα πιστεύεις. Θυμάμαι κάποτε που είδα δύο μεγάλους ορφούς στα μεσονερα να παίζουν κι να ερωτοτροπούν. θυμάμαι πάλι ένα ορφό που το έπαιξα και τον πέτυχα ξώπετσα και μετά από 8 χρόνια στην ίδια τρύπα τον ξαναβρήκα και τον έπαιξα και υπήρχε το σημάδι από την βέργα μου στο πλευρό του. Όταν τον βρήκα την πρώτη φορά ήταν 2-3 οκάδες μετά από 8 χρόνια ήταν 10 οκάδες.

Μου άρεσε πολύ να ψαρεύω μόνος γιατί πολύ δύσκολα έβρισκα σύντροφο που να μοιράζεται το στον ίδιο βαθμό το μεράκι μου για ψάρεμα. Όταν έμπαινα στο νερό δεν λογάριαζα τον χρόνο αλλά ένιωθα ότι βρισκόμουν σε ένα άλλο κόσμο. Για να παίξω ένα ψάρι έπρεπε πρώτα να το παρατηρήσω, να δω τα χούγια του και τις ιδιοτροπίες του, να το ψυχολογήσω να γίνω πρώτα φίλος μαζί του για να μπορέσω να το ξεγελάσω και να το χτυπήσω.


Τι να πει κανείς για αυτόν τον άνθρωπο, ένα άνθρωπο που τα τελευταία 64 χρόνια εξακολουθεί να διατηρεί την ίδια αγάπη για την θάλασσα, το ίδιο πάθος για ψάρεμα όπως τότε όταν ήταν ακόμη έφηβος. Ένας πραγματικός θαλασσόλυκος, ένα ζωντανό παράδειγμα προς μίμηση, μια παρήγορη ελπίδα  για όσους σαραντάρισαν και νιώθουν πλέον μεγάλοι για να μπουν στο νερό. Η ανθρώπινη θέληση και η ανθρώπινη δύναμη μπορούν άνετα να εκφραστούν στο καλοσυνάτο πρόσωπο του κ. Ηλία Βραχίμη.

Δεν ξέρω πόσο καλά κατάφερα να αποδώσω αυτό το αφιέρωμα στον κ. Ηλία. Νιώθω ότι οι 160 σελίδες του περιοδικού ίσως να είναι λίγες για να εξιστορήσουν τα κατορθώματα του.  Είμαι σίγουρος όμως πώς αν ο Ernest Miller Hemingway ο βραβευμένος με Νόμπελ λογοτεχνίας συγγραφέας γνώριζε τον Κ. Ηλία ίσως η βραβευμένη νουβέλα του Ο ΓΕΡΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ να μην ήταν αφιερωμένη για τον γέρο ψαρά από την Κούβα αλλά για τον Γέρο ψαροντουφεκά από την Κύπρο….